Σελίδες

Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2017

Ο Ιανουάριος στην ποίηση

Τάσος Λειβαδίτης, «Ιανουάριος» 

Ένας καινούργιος χρόνος. Τι μας περιμένει; Τι θα μας φέρει; Όνειρα, φιλοδοξίες, έρωτες, αινίγματα. 
Κι ω φτωχά ημερολόγια που ύστερα από τόσες γιορτές τελειώνετε τις μέρες σας μέσα σ’ ένα ρείθρο.
 (Από τη συλλογή «Τα Χειρόγραφα του φθινοπώρου», 


Γενάρης 1904-Κωνσταντίνος-Π- Καβάφης
A οι νύχτες του Γενάρη αυτουνού,

που κάθομαι και ξαναπλάττω με τον νου
εκείνες τες στιγμές και σ’ ανταμώνω,
κι ακούω τα λόγια μας τα τελευταία κι ακούω τα πρώτα.

Aπελπισμένες νύχτες του Γενάρη αυτουνού,
σαν φεύγ’ η οπτασία και μ’ αφήνει μόνο.
Πώς φεύγει και διαλύεται βιαστική —
πάνε τα δένδρα, πάνε οι δρόμοι, πάν’ τα σπίτια, πάν’ τα φώτα·
σβήνει και χάνετ’ η μορφή σου η ερωτική.
(Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993) 

Κική Δημουλά – Το κοριτσάκι με τα σπίρτα
Απόγευμα πρωτοχρονιάς
ψυχή στους δρόμους.
Μονάχα κάτι γκρίζο παλαιό
καινούργιου χρόνου.

Τρέμουν από το κρύο
τα σταυροδρόμια και οι γωνίες
σφίγγονται κολλάνε να ζεσταθούν
επάνω σε αλλότριας πατρίδας
πλανόδιους ανθοπώλες

μπουκέτα φασκιωμένα
με αγριωπό χαρτί
και η φτηνή ποιότητα
με τρύπες διανθισμένη γύρω γύρω
από αυτοδίδακτο ψαλίδι καμωμένες

όπως κι εμείς όταν παιδιά
για σχέδια πεινασμένα
σ' εφημερίδα διπλωμένη ομοιόμορφα
μικρά τετραγωνάκια ψαλιδίζαμε
κι όπως ξεδιπλωνόταν το χαρτί
τι χαρούμενα τι αλλεπάλληλα, τι συμμετρικά
παραθυράκια διάπλατα μάς άνοιγε το μέλλον.

Απόγευμα πρωτοχρονιάς
ψυχή στους δρόμους
μόνο κλειστά μεγάλα γκρίζα παράθυρα
κι ένα φτωχό χιονόνερο που ζητιανεύει χιόνι.

Από τη συλλογή ‘’Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως’’ (2007)
Χάρης Βλαβιανός, «Παραμονή» 
Για σένα ο μήνας θα ’ναι πάντα ο πρώτος· 
οι ατέλειες στο πορτραίτο –
το τεθλιμμένο βλέμμα 
η αμήχανη σύσπαση των χειλιών – 
σε αφήνουν αδιάφορη.
 Στην πολύχρωμη σιωπή 
της αγαπημένης σου βραδιάς 
(χρυσά έλατα, πορσελάνινες κούπες)
 γιόρτασα την ακινησία του χρόνου. 
Οι αγγελιαφόροι φορώντας μάσκες και περούκες 
χορεύουν με τους ζωντανούς.
 Σκοτείνιασε νωρίς.
 (Από τη συλλογή «Adieu», εκδ. Νεφέλη, 1996. Συγκεντρωτική έκδοση «Η εύθραυστη επικράτεια των λέξεων», εκδ. Νεφέλη, 2013)

 Του Γενάρη το ηλιοβασίλεμα-Γεώργιος Δροσίνης
Tου Γενάρη ηλιοβασίλεμα
γαλανό, καθάριο λάμπει,
στολισμένο με τα χρώματα
μιας μαγιάτικης αυγής.
Πρώιμη άνοιξη γιορτάζουνε
ο άλλος κόσμος άλλοι κάμποι:
T’ ουρανού τα ρόδα ανθίσανε
πριν ανθίσουνε της γης.
Κωστής Παλαμάς, [Ρήγισσα Πρωτοχρονιά]

Αγάπες πρώιμες, όψιμες, αλαργινοί καιροί,
τώρα και χτες, πληγές χαρές, ω ριζικά του κόσμου,
κ’ εσείς που κάπου ζήσατε, και λιώνετε νεκροί,
κ’ εσείς με μάτια ολάνοιχτα που ζείτε ακόμα εμπρός μου,
πατρίδα μου, πατρίδες μου, θύμησες, τόποι, νιάτα,
κ’ εσείς ονείρατα άστρεχτα, κ’ η ελπίδα εσύ, και ο τρόμος
κ’ η ορμή, κ’ εσείς που απάντησα και σύντυχα στη στράτα,
 ή καβαλάρης στης ζωής το διάβα ή πεζοδρόμος,

καρποί που μαραγκιάσατε κ’ εσείς βλαστοί δροσάτοι,
φαντάσματα και πλάσματα, χαρίστρα μου η ψυχή.

Της ρήγισσας Πρωτοχρονιάς μεστό είναι το παλάτι,
διάπλατα σας ανοίγεται, και πλούσιοι και φτωχοί.
Ρήγας κ’ εγώ, στο ερημικό νησί μου πάντα, ορίζω
το θησαυρό που δίνεται, και δε θε να στερέψει.
-Ξένοι, δικοί μου, φίλοι μου και οχτροί μου, σας χαρίζω
τη λυρική μου σκέψη!

(Κ. Παλαμάς, Άπαντα- Η πολιτεία και η μοναξιά, εκδ. Γκοβόστης)
Με ένα ποίημα, για το καλό, συνήθιζε να ξεκινά ο Γιάννης Ρίτσος (1909-1990) τη νέα χρονιά. Στο Αρχείο Ρίτσου στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη (ΙΑΜΜ), ο ερευνητής θα ανακαλύψει αρκετά ποιήματα με ημερομηνία 1 Ιανουαρίου. 
Γραμμένα σε πρόχειρα σημειωματάρια, με σχόλια, διορθώσεις και διαγραφές, μεταφέρονται αργότερα με επιμέλεια και με την κοσμημένη βυζαντινή χειρογραφή του Ρίτσου σε πανόδετα τετράδια ή σε αυτοσχέδια βιβλιαράκια με σκληρό χάρτινο εξώφυλλο φιλοτεχνημένα σχολαστικά από το χέρι του ποιητή-ζωγράφου, με τρόπο αποκαλυπτικό για τη λειτουργία των μηχανισμών της ποιητικής του. Από τα τελευταία του ποιήματα, συγκινητικό στην πρώτη του γραφή, είναι το «Νύχτωσε», γραμμένο στην Αθήνα την 1.1.88:

Ακόμη ένας χρόνος… είπε·
Ενας χρόνος περισσότερο στο χρόνο του
Ενας χρόνος λιγότερο απ' το χρόνο του. Απ' το παράθυρο είδαμε
Βαρέθηκε τα ποιήματα,
Βαρέθηκε τη μουσική.
Τ' αγάλματα κωφάλαλα.
Να πιω τον καφέ μου - είπε.
Να καπνίσω το τσιγάρο μου.
Να είμαι, να μην είμαι
Διπλά
Μέσα σ' αυτή την ησυχία,
Μέσα σ' αυτό το θαύμα-τίποτα.

Κι η αποψινή γιορτή αναβλήθηκε.
Κι ούτε που ξέραμε καθόλου
Τι θα πενθούσαν, τι θα γιόρταζαν.
Μεμιάς ανάψανε τα φώτα κι έσβησαν.
Απ' το παράθυρο είδαμε τους μουσικούς·
Πέρασαν άφωνοι τη λεωφόρο
Εχοντας στους ώμους τους
Τεράστια χάλκινα όργανα.
Μείνε, λοιπόν, εδώ,
Κάπνισε το τσιγάρο σου
Μέσα σ' αυτή τη μεγάλη ησυχία
Μέσα σ' αυτό το θαύμα-τίποτα.
Κωφάλαλα τ' αγάλματα.
Κωφάλαλα και τα ποιήματα. Νύχτωσε.

Δευτέρα 18 Δεκεμβρίου 2017

Παραμονή των Χριστουγέννων ('Εμμετρο παραμύθι) ΜΑΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ

An Angel Playing a Flageolet by Sir Edward Coley Burne-Jones

ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ
('Εμμετρο παραμύθι)- ΜΑΝΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ
Παραμονή των Χριστουγέννων
σε κάποιο έρημο χωριό
που μόνο γέροι κατοικούνε
-πεντέξι όλοι κι όλοι ζούνε-
χτύπησε το καμπαναριό.

Τρέμουν και κάνουν το σταυρό τους
και λεν πως κάτι αμαρτωλό
έγινε απόψε στο χωριό τους
κι ήρθαν νεράιδες να χτυπήσουν
καμπάνες στο έρημο χωριό.

Παπάς δεν ήρθε μήτε θα' ρθει
νερό να φέρει του αγιασμού
εκτός και αν 'ερθει τέλη Μάρτη
που λιώνουν στις πλαγιές τα χιόνια
κι είναι του Ευαγγελισμού.
 The Angel  by Lorenzo Lotto (1527)
Απόψε όμως κάτι ακούνε
μες στις σκιές του φεγγαριού
κι όπως προσεύχονται-γυρίζουν
και τρεις αγγέλους αντικρύζουν
που ήρθαν στην άκρη του χωριού.

Τέτοια χαρά είχαν να δούνε
απο τις μέρες τις παλιές
απο πολέμους ξεχασμένους
και τους στρατούς στεφανωμένους
με δάφνες και πασχαλιές,

όταν πηγαίναμε στις μάχες
και σταματούσαν στα χωριά
να ξεδιψάσουν τ' άλογα τους
κι απλώνανε τα λάβαρά τους
και γράφαν πάνω :Λευτεριά!
Bernardino Luini (Italian High Renaissance, c1480-1532) ~ Angel Fresco
Απόψε όμως κάτι άλλο
στους ουρανούς έχει γραφτεί
για το χωριό τους και για κείνους
με τους αγγέλους μες στους κρίνους
που στον αέρα έχουν σταθεί.

Τους φέρνουνε τυρί και μέλι
και γάλα για να πιούν ζεστό
και ρόδια μέσα στο πανέρι
κι όλο προσεύχονται οι γέροι
στο νεογέννητο Χριστό.

Πηγαίνουν στη μικρή εκκλησιά τους
κι αρχίζουν τα δοξαστικά
κι ανάβουν όλοι τα κεριά τους
και γονατίζουν την καρδιά τους
με το <<Χριστός Ιησούς Νικά>>


Κι ολόρθος στην Ωραία Πύλη
με χρυσοστόλιστη στολή
άναψε ο άγγελος καντίλι.
Δεξιά ζερβά οι άλλοι αγγέλοι
μένουν ακόμη σιωπηλοί.

'Ωσπου απ' το τέπλο κατεβήκαν
απ' τις παλιές ζωγραφικές
άγιες κι άγιοι θλιμμένοι
κουρέλια που άστραφταν ντυμένοι
με τις φωνές αγγελικές.

 Κι άρχισαν να' ρχονται θηρία
που ζουν σε δάση και βουνά
κι ήρθαν κι αυτά που το χειμώνα
ζουν στις σπηλιές και ζούνε μονα
και σε φαράγγια σκοτεινά.
MELOZZO DA FORLI Music-making Angel
Κι ήρθαν πουλιά κι ήρθαν λουλούδια
και τ' ακατοίκητα νησιά
κι ήρθανε να λειτουργηθούνε
και πέντε προσευχές να πούνε
στην ταπεινή την εκκλησιά.

Κι γέροι χωρικοί γελάνε
βλέπουν τ' απίστευτα που ζουν
και με χαρά μονολογούνε
τι έχουν κάποτε να πούνε
σ' αυτούς που κάποτε θα' ρθούν.

Ετσι στον άνθρωπο συμβαίνει
να βλέπει αγγέλους μια φορά
και να' ναι η ώρα του αγαιασμένη.
Ετσι κι οι γέροι αυτή τη νύχτα
ζήσανε αυτά τα φοβερά.

Και το' χαν τώρα παραμύθι
μα ποιός πιστεύει 'ολα αυτά
που λένε οι γέροι στους ανέμους
αφού τους λεν ξεμωραμένους
κι  φαντασία τους πετά.



Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2017

Δεκέμβριος! Καλό μήνα!


Ο Τυφλός- Γιώργος Σεφέρης
Ο ύπνος είναι βαρύς τα πρωινά του Δεκέμβρη 
μαύρος σαν τα νερά του Αχέροντα,
χωρις όνειρα, χωρίς μνήμη,
κι ούτε ένα φυλλαράκι δάφνη. 

Ο ξύπνιος χαρακώνει τη λησμονιά
σαν το μαστιγωμένο δέρμα
κι η παραστρατημένη ψυχή
αναδύεται κρατώντας συντρίμμια από χθόνιες ζωγραφιές,
ορχηστρίς μ' ανώφελες καστανιέτες,
με πόδια που τρεκλίζουν
μωλωπισμένες φτέρνες
απ' τη βαριά ποδοβολή
στην καταποντισμένη σύναξη εκεί πέρα. 

O ύπνος είναι βαρύς τα πρωινά του Δεκέμβρη.
Κι ο ένας Δεκέμβρης χειρότερος απ' τον άλλο. 

Τον ένα χρόνο η Πάργα,
τον άλλο οι Συρακούσες
κόκαλα των προγόνων ξεχασμένα,
λατομεία γεμάτα ανθρώπους σακατεμένους,
χωρίς πνοή και το αίμα μοιρασμένο
σαν τα παιδιά του Οιδίποδα
και τα παιδιά του Οιδίποδα νεκρά. 

http://androspoets.homestead.com/Aggelika1l.jpg

 Ανρί Μισώ (Henri Michaux) 1899-1984
μετάφραση: Γιώργος Σεφέρης

Αρχές Δεκέμβρη , ταξίδι με πλοίο της γραμμής , το Αιγαίο κλεισμένο σε ένα ποτήρι νερού, οι αέρηδες δεν είναι εδώ, ο ήλιος κρέμεται σαν την λάμπα στο κέντρο του δωματίου .
σκέψεις καταστρώματος
μια εικόνα και η φωνή…
ΣΟΥ ΓΡΑΦΩ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΤΟΠΟ ΜΑΚΡΙΝΟ
 Εδώ έχουμε, γράφει, έναν ήλιο μόνο κάθε μήνα, και για λίγο. Τρίβουμε τα μάτια μας μέρες πρωτύτερα. Μάταια όμως. Καιρός αδυσώπητος. Ο ήλιος δεν έρχεται παρά στην ώρα του.
Έπειτα έχουμε ένα σωρό πράγματα να κάνουμε, όσο βαστάει το φως, έτσι που μόλις προφταίνουμε να κοιταχτούμε λίγο.
Εκείνο που είναι δύσκολο για μας τη νύχτα, είναι όταν πρέπει να δουλέψεις, και πρέπει: γεννιούνται ακατάπαυστοι νάνοι.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ-  ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Η μητερούλα στον κόρφο της κοιμίζει

Το ακριβό της, το μόνο της παιδί.

Έξω με χιόνια Δεκέμβρης τριγυρίζει,

Κι αυτή το σφίγγει, και σαν να τραγουδεί,

Σιγομιλάει με γέλιο και τρεμούλα

Η μητερούλα:

Άγιε Νικόλα, που ξέγνοιαστα χτενίζεις

Τ' άσπρα σου γένια ψηλά στον ουρανό,

Και πέφτουν κάτου σωρός και μας χιονίζεις,

Μην το κρυώσεις, λυπήσου τ' ορφανό.

Λαμπάδα τρέχω σ' εσέ ν' ανάψω κιόλα,

Άγιε Νικόλα!

Να ο Χριστός σου γεννιέται σε λιγάκι,

Που αγαπάει, μικρό μου, τα παιδιά.

Ζεστό σου φέρνει, καινούργιο φουστανάκι,

Και την ευχή του πιστή σου συνοδειά.

Κοιμήσου τώρα και θα 'ρθει στ' όνειρό σου.

Να ο Χριστός σου!

Κι αφού μας φύγει, δεν μας ξεχνά, θ' αφήσει

Στον Αϊ-Βασίλη για σε παραγγελιά

Χίλια παιγνίδια λαμπρά να σου χαρίσει

Και ζαχαράτα και χάδια και φιλιά.

Με τη χαρά σου η χάρη του θα σμίγει,

Κι αφού μας φύγει!

Τι θα μου μένει αν 'γράφθη μαύρη μέρα

Για να το χάσω από την αγκαλιά;..

Χωρίς παιδάκι τι είναι η μητέρα;

Χωρίς πουλάκι τι θέλει η φωλιά;

Αν μου πετάξει ας πέσω χαλασμένη...

Τι θα μου μένει!


   Εν Μεσολογγίω                           ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

https://akronrrclub.files.wordpress.com/2013/03/whiteout071.jpg

Στο γκρίζο τρένο του Δεκέμβρη: Nίκος Kαρούζος

 Σ α να μὴν υπήρξαμε ποτὲ
κι όμως πονέσαμε απ᾿ τὰ βάθη. Ούτε που μας δόθηκε μία εξήγησηγια το άρωμα των λουλουδιών τουλάχιστον.
  Η άλλη μισή μας ηλικία θα περάσει χαρτοπαίζοντας με το θάνατο στα ψέματα.

Και λέγαμε πως δεν έχει καιρὸ η αγάπη να φανερωθεί ολόκληρη. Μία μουσικὴ άξια των συγκινήσεών μας δεν ἀκούσαμε.

Βρεθήκαμε σ᾿ ένα διάλειμμα του κόσμου ο σώζων εαυτὸν σωθήτω.Θα σωθοῦμε απὸ μία γλυκύτητα στεφανωμένη με αγκάθια.

Χαίρετε άνθη σιωπηλὰ με των καλύκων την περισυλλογὴ ο τρόμος εκλεπτύνεται στην καρδιά σας. Ενδότερα ο Κύριος λειτουργείενδότερα υπάρχουμε μαζί σας.


Δεν έχει η απαλὴ ψυχὴ βραχώδη πάθη και πάντα λέει το τραγούδι της υπομονής.

Ω θα γυρίσουμε στην ομορφιὰ μία μέρα… Με τη θυσία του γύρω φαινομένου θα ανακαταλάβει, η ψυχὴ τη μοναξιά της.

http://25.media.tumblr.com/762ede932af925522676b091846cef4b/tumblr_mi963eneWp1s4i6w8o1_500.gif 
Νίκος Καρούζος, «Μεσ’  στον ουράνιο Δεκέμβρη»
“Βγαίνω περ’ απ’ τα μεσάνυχτα κοιτάζω τη σελήνη
με τ’ αλώνι γύρω της άνθος ανεξήγητο
ένας κύκλος
ο γαλάζιος και πράσινος τα μεγάλα πέταλα του άνθους 
ύστερα ο μικρότερος κύκλος κοκκινωπός ομιχλώδες
άσπρο λερωμένο ταξιδεύει μέσα στο φεγγάρι
σαν έμβρυο στα υγρά των αγγέλων.
Είναι τραγούδι ο στεναγμός που φτερουγά στο στήθος μου
και
μαραίνει την πρασινάδα.”

(Ν. Καρούζος, Τα ποιήματα, τ. 1ος)https://writesomewhatnot.files.wordpress.com/2012/12/winter-scenes-nature-harpeth-river-sunrise-1771941.jpg
Κωνσταντίνος Καβάφης «Ο Δεκέμβρης του 1903»
Κι' αν για τον έρωτά μου δεν μπορώ να πω -
αν δεν μιλώ για τα μαλλιά σου, για τα χείλη, για τα μάτια•
όμως το πρόσωπό σου που κρατώ μες στην ψυχή μου,
ο ήχος της φωνής σου που κρατώ μες στο μυαλό μου,
η μέραις του Σεπτέμβρη που ανατέλλουν στα όνειρά μου,
ταις λέξεις και ταις φράσεις μου πλάττουν και χρωματίζουν
εις όποιο θέμα κι' αν περνώ, όποιαν ιδέα κι' αν λέγω.

https://66.media.tumblr.com/afde815fc88808d41587948930249c8d/tumblr_o5p2xxaj8x1u7gnm9o1_500.gif

Γιώργος Δουατζής

Δεκέμβρη δωδεκάτη
Τούτη η φεγγαροστιχίδα
το ωραιότερο τραγούδι
στα πιο ερημικά γενέθλια
χρόνια μετά

ή
Σαν τον αυτόχειρα
που με το ένα χέρι βουλώνει το αυτί
μην τον ξεκουφάνει
ο πυροβολισμός στον κρόταφο

ή
Εισπράττουν τη μοναδικότητα
εκείνου που φεύγει
μόνο με τη βεβαιότητα της μη επιστροφής
κι έτσι μακραίνουν οι μικροί τους επικήδειους



https://c.tadst.com/gfx/750x500/december-solstice-winter.jpg?1
http://daler.ru/pictures/1/1600x1200/Zimnee-ytro-2025.jpg
Τάκης Βαρβιτσιώτης, Τραγούδι του Δεκέμβρη
Δεκέμβρης
Κι επιστρέφει ο ουρανός
Με την κορνίζα μόνο
Ενός καθρέφτη
Απογυμνωμένος
Δεκέμβρης 
Κι επιστρέφει ο ουρανός
Μ’ ένα φέρετρο να επιπλέει
Στην απεραντοσύνη του
Καταρρακωμένος
Δεκέμβρης
Κι επιστρέφει ο ουρανός
Με μιαν εφτάχορδη λύρα
Και μ’ όλο το ασήμι του
Αλλαγμένος
Δεκέμβρης
Κι επιστρέφει ο ουρανός
Με μια φάτνη
Και μ’ ένα δέντρο χριστουγεννιάτικο
Στολισμένος
Από τη συλλογή Τα δώρα των μάγων (1999)
http://img10.deviantart.net/4c75/i/2010/046/c/3/red_berries_in_snow_by_sadistmoi.jpg
http://cdn.wallpapersafari.com/73/7/Cr2TRd.jpg