Η πασχαλιά είναι ίσως ένα από τα
λίγα λουλούδια που έχει συνδεθεί τόσο έντονα με την περίοδο του Πάσχα.
Κι αυτό δεν το οφείλει μόνο στον όνομα της αλλά και στο γεγονός ότι
ανθίζει μία φορά το χρόνο, για είκοσι έως τριάντα μέρες, κοντά στο
Πάσχα. Πρόκειται για ένα λουλούδι σπάνιας ομορφιάς με μεθυστικό άρωμα και
λιλά λεπτοκαμωμένα άνθη που δημιουργούν μεγάλες και εντυπωσιακές,
κωνικές ταξιανθίες. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΠΑΣΧΑΛΙΑΣ Η πασχαλιά λέγετε πως ήταν το δένδρο που πρόσφερε την δροσιά και τον
ίσκιο του στην Παναγία και τον Ιωσήφ, όταν εκείνοι όδευαν προς την
Αίγυπτο στην προσπάθεια τους να σώσουν τον Χριστό από την δολοφονική
μανία του Ηρώδη.
Τότε η Παναγία το ευλόγησε να είναι πάντα φορτωμένο με
πανέμορφα, ευωδιαστά άνθη. Σύμφωνα με το μύθο όμως το όνομα του το πήρε
λίγο καιρό αργότερα, όταν οι Ιουδαίοι σταύρωσαν τον Χριστό. Είχε
φυτρώσει κοντά στο Γολγοθά και βλέποντας τον Κύριο να
σταυρώνεται μαράθηκε, από τον καημό του. Όταν τρεις μέρες μετά ο Ιησούς
αναστήθηκε, το δεντράκι ζωντάνεψε για να πάρει κι αυτό μέρος στη μεγάλη
χαρά της Ανάστασης.
Τα
λουλούδια της Πασχαλιάς έχουν συνδέσει το όνομά τους με το γεγονός ότι
ανθίζουν μια φορά το χρόνο, για είκοσι έως τριάντα μέρες, κοντά στο
Πάσχα. - See more at:
http://www.ftiaxno.gr/2015/04/pasxalia-kalliergeia.html#sthash.tJvF6Rnk.dpuf
PAN AND SYRINX - By Jean François de Troy
Η Ελληνική μυθολογία μας μιλά για τον νεαρό Πάνα (Pan) — Θεό των δασών
και των αγρών. Μια φορά εκείνος συνάντησε την χαριτωμένη, γοητευτική
και όμορφη νύμφη Σύριγγα (Syringa) η οποία μιλούσε στην αυγή . Δεν
μπορούσε να πάρει τα μάτια από πάνω της . Καθώς την ακολούθησε
προσπάθησε να της μιλήσει, εκείνη φοβήθηκε και έτρεξε μακριά. Όταν ο
Πάνας προσπάθησε να την ηρεμήσει εκείνη μεταμορφώθηκε σε καλαμιές των
ρηχών νερών με την βοήθεια της Θεάς 'Αρτεμις. Ο Πάνας έκοψε
μερικές από τις καλαμιές και έφτιαξε τον πρώτο αυλό του Πάνα. Το
όνομα Syringa προήρθε από το Ελληνικό σύριγξ που σημαίνει “σωλήνας.” Οι
βοσκοί έφτιαχναν φλάουτα από ξύλο πασχαλιάς . Όποιος ακούει την
μουσική από ένα φλάουτο φτιαγμένο από ξύλο πασχαλιάς ποτέ δεν θα ξεχάσει
την μελωδία Tο
άρωμα της πασχαλιάς θεωρείται "μαγικό" στην Κέλτικη παράδοση. Tο άρωμα
θεωρείται ότι μεταφέρει τους ανθρώπους στο κόσμο των παραμυθιών και
στον υπερφυσικό κόσμο. Σε πολλές κουλτούρες η πασχαλιά
συμβολίζει την αγάπη . Στην Ελλάδα, τον Λίβανο και την Κύπρο ή πασχαλιά
έχει συνδεθεί στενά με το Πάσχα γιατί είναι η εποχή που ανθίζει. <<Θεέ
μου πρωτομάστορα, μέσα στις πασχαλιές και εσύ. Θεέ μου πρωτομάστορα ,
μύρισες την ανάσταση.>>Οδυσσέας Ελύτης
Anderson_Sophie_The_Time_Of_The_Lilacs Η Πασχαλιά στην Ποίηση
(Γ. Σαραντάρης «T’ αηδόνι») απόσπασμα ''το μονοπάτι μυρίζει πασχαλιές
κι είναι το πρόσωπο του ήλιου
μια ελπίδα
που κατεβαίνει
η δική μας χαρά
δεν έχει πίκρα δίχως τον ήλιο
είναι ακόμα ζεστή
όπως τ’ αηδόνι που έρχεται
μαζί μας''
Ρώμος Φιλύρας, Πασχαλιά
Λιλά, και σαν το φραγκοστάφυλο, απαλόχρωμη,
ανθίζεις στην Ανάστασης, το δείλι,
δειλή, μημουαπτική, σεμνή κι ανέγγιχτη
μόλις ονειρευτή, από ένα χείλι.
Ανθίζεις με τα στρογγυλά λουλούδια σου,
σαν αυγουλάκια, κόκκινα και μπλάβα
τονίζοντας, μες στ' άνθη, τα τραγούδια σου,
των τόνων σου, την έβδομην, οχτάβα
Achille Beltrame. Lady with lilac.
Νίκος Μυλόπουλος, Η πασχαλιά
Είδα στον ύπνο μου μια πασχαλιά. Μπλεχτήκανε τα άνθη της Απρόσμενα στις σάρκες μου Τρυφερά με χάιδευε τ' άρωμά της Σιγά-σιγά άρχισα να φιλώ Τα νοτισμένα χείλη της. Την ήθελα τόσο πολύ. Ώσπου ξύπνησα απ' τα απόνερα Που κατέβαζε ο δρόμος. Καθώς ανάπνευσα μου φάνηκε Πως μύρισα ξανά το άρωμά της. Άρχισα πάλι να την ψάχνω. Τότε, πρόσεξα ένα πουλί με μάσκα Να κρατάει στο ράμφος του Ένα κλωνάρι πασχαλιάς. Τρέμοντας πλησίασα Και του 'βγαλα τη μάσκα. Είδα πως ήσουν το πουλί Και πως στο στόμα σου Κράταγες τη ζωή μου. Ταράχτηκα. Κοιμήθηκα. Είδα στον ύπνο μου μιαπασχαλιά... Από τη συλλογή Παράκτιος πια ο έρωτας (2002)
Στίχοι: Άκος Δασκαλόπουλος Μουσική: Σταύρος Κουγιουμτζής Πρώτη εκτέλεση: Γιάννης Καλατζής Το πρώτο βράδυ που σε πήρα αγκαλιά θυμάμαι ήτανε γλυκιά πρωτομαγιά Κι ήσουν ωραία όταν γελούσες μοσχοβολούσες σαν πασχαλιά Το άλλο βράδυ στη ζεστή την αμμουδιά μου είπες λόγια που με βρήκαν στη καρδιά Τώρα που πέρασε κι αυτή η Πρωτομαγιά καινούργια όνειρα σε πήραν μακριά
Portrait Oil Painting Girl with Lilacs by Achille Beltrame
Τάσος Λειβαδίτης – Μια γυναίκα(απόσπασμα)
Ένα πλατύ, δροσερό χαμόγελο έτρεχε πάνω στο γυμνό κορμί σου
Σαν ένα κλωνάρι πασχαλιάς, πρωί, την άνοιξη
Έσταζες όλη από ηδονή, οι ερωτικές κραυγές μας
Τινάζονταν μέσα στον ουρανό σα μεγάλα γιοφύρια
Απ’ όπου θα περνούσαν οι αιώνες –α, για να γεννηθείς εσύ
Κι εγώ για να σε συναντήσω
Γι αυτό έγινε ο κόσμος.
Κι η αγάπη μας ήταν η απέραντη σκάλα που ανέβαινα
Πάνω απ’ το χρόνο και το Θεό και την αιωνιότητα
Ως τ’ ασύγκριτα, θνητά σου χείλη.
Σταύρος Κουγιουμτζής Είπες πως θα ‘ρθεις να με βρεις μα γέρασ’ η καρδιά μου κι ούτε πουλί φτερούγισε μέσα στην ερημιά μου Χελιδονάκι του Μαγιού πόσο πολύ σου μοιάζω όταν ανθίζουν πασχαλιές κι όταν αναστενάζω Μάνος Χατζιδάκις & Νίκος Γκάτσος, Σερενάτα Πασχαλιές πριν ξεκινήσεις κόψε να γίνει ο δρόμος ουρανός σ΄ αγαπώ και θα στο πω κι απόψε όταν σημάνει εσπερινός.
Σιγοσβήνει το δειλινό και σε περιμένω τ’ αστεράκι το βραδινό βλέπω στο βουνό.
Πασχαλιές πριν ξεκινήσεις κόψε να γίνει ο δρόμος ουρανός.
Παλικαράκι παλικαράκι αχ, δε μπορώ στο μπαλκονάκι στο μπαλκονάκι να καρτερώ.
Αν θες μην αργείς. Αν θες μην αργείς.
Παλικαράκι παλικαράκι αχ, δε βαστώ το φεγγαράκι το φεγγαράκι να ‘ναι σβηστό.
Αν θες μην αργείς. Αν θες μην αργείς.
Πασχαλιές πριν ξεκινήσεις κόψε να γίνει ο δρόμος ουρανός.
Σελίδα τίτλου της Ερωφίλης στην έκδοση του Κιγάλα (1637).
Η Ερωφίλη είναι το πιο γνωστό έργο του Χορτάτση.
Το έργο γράφτηκε στο Ρέθυμνο γύρω στα 1600. Είναι η πιο παλιά και πιο αξιόλογη από τις τρεις γνωστές τραγωδίες του κρητικού θεάτρου.
Η Ερωφίλη έχει αφιέρωση στον δικηγόρο Ιωάννη Μούρμουρη ή Μόρμορη, ο οποίος καταγόταν από τα Χανιά και ήκμασε στα τέλη του 16ου αιώνα. Αποτελείται από 3.205 στίχους, πρόλογο (τον οποίο λέει ο Χάρος), πέντε πράξεις με ισάριθμα χορικά και τέσσερα ιντερμέδια, που παρεμβάλλονται ανάμεσα στις πράξεις του έργου.
Τα ιντερμέδια αφορούν το επεισόδιο του Rinaldo και της Armida, από το έργο του Torquato Tasso, «Ελευθερωμένη Ιερουσαλήμ» (Gerusalemme Liberata, 1581). Το έργο έχει σαν πρότυπο το έργο Orbecche του ιταλού συγγραφέα G. Battista Giraldi (1549), ενώ μέρος της δεύτερης πράξης ο Χορτάτσης την δανείστηκε από την τραγωδία Il Re Torrismondo του Τ. Tasso (1587) που υπήρξε επίσης πηγή της κρητικής τραγωδίας, Βασιλεύς ο Ροδολίνος.
Πηγή των χορικών είναι η τραγωδία Phaedra του Σενέκα. Ωστόσο, παρά τις ποικίλες επιδράσεις, ο Χορτάτσης δεν μιμείθηκε άκριτα τα ξένα πρότυπα, αλλά κατάφερε να δημιουργήσει το δικό του πρωτότυπο ποιητικό έργο, με πλούσια γλώσσα, έντονη πλοκή και τέλεια στιχουργία.
Ερωφίλη-πίνακας, Γιάννης Τσαρούχης
Υπόθεση της Ερωφίλης:Ο Φιλόγονος, βασιλιάς της αιγυπτιακής Μέμφιδας, ανέβηκε στο θρόνο σκοτώνοντας τον αδελφό του. Στην αυλή του μεγαλώνει ένα ορφανό βασιλόπουλο, ο Πανάρετος, γιος του επίσης σκοτωμένου βασιλιά της Τζέρτζας.1 Η κόρη του βασιλιά Φιλόγονου Ερωφίλη ερωτεύεται τον Πανάρετο κι οι δυο νέοι παντρεύονται μυστικά. 'Οταν το μαθαίνει ο Φιλόγονος εξοργίζεται, σκοτώνει τον Πανάρετο και στέλνει την καρδιά του ως δώρο στην Ερωφίλη. Η Ερωφίλη αυτοκτονεί και ο Χορός, που τον αποτελούν κορασίδες υπηρέτριες της Ερωφίλης, εξεγείρεται και σκοτώνει το Φιλόγονο. Παρουσιάζεται τότε η σκιά (το φάντασμα) του δολοφονημένου αδελφού και εκφράζει ικανοποίηση για την τιμωρία του δολοφόνου βασιλιά.
ΕΡΩΦΙΛΗ Τόσες δεν είναι οι ομορφιές, τόσα δεν είν' τα κάλλη, μα τούτο εκ την αγάπη σου γεννάται* τη μεγάλη. Μα γή όμορφή 'μαι γή άσκημη, Πανάρετε ψυχή μου, για σέναν εγεννήθηκε στον κόσμο το κορμί μου. ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ Νερό δεν έσβησε φωτιά ποτέ, βασίλισσά μου, καθώς τα λόγια τα γροικώ* σβήνουσι την πρικιά* μου. Μ' όλον ετούτο, αφέντρα μου, μα την αγάπη εκείνη, που μας ανάθρεψε μικρά, και πλια παρ' άλλη εγίνη πιστή και δυνατότατη σ' εμένα κι εις εσένα, και τα κορμιά μας σ'άμετρο* πόθο κρατεί δεμένα, περίσσα* σε παρακαλώ ποτέ να μην αφήσεις να σε νικήσει ο βασιλιός, να μ' απολησμονήσεις. ΕΡΩΦΙΛΗ Oϊμένα*, νά 'βρω δε μπορώ ποιαν αφορμή ποτέ μου σου 'δωκα στην αγάπη μου φόβο, Πανάρετέ μου, να πιάνεις τόσα δυνατό, σα να μηδέ γνωρίζεις το πως το νου και την ψυχή και την καρδιά μου ορίζεις. Έρωτα, απείς* τ' αφέντη μου τ' αμμάτια* δε μπορούσι πόσα πιστά και σπλαχνικά τον αγαπώ να δούσι*, μιαν απού τσι σαΐτες σου φαρμάκεψε και ρίξε μέσα στα φυλλοκάρδια μου και φανερά του δείξε με τον πρικύ μου θάνατο πως ταίρι του απομένω, και μόνο πως για λόγου του στον Άδη κατεβαίνω. ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ Τούτο ας γενεί σ' εμένα ομπρός, φόβο κιανένα αν έχω στον πόθο σου, νεράιδα μου, γή αν έν' και δεν κατέχω πως μήδ' ο θάνατος μπορεί να κάμει να σηκώσεις τον πόθο σου από λόγου μου κι αλλού να τόνε δώσεις. Μα δεν κατέχω ποια αφορμή με κάνει και τρομάσσω, το πράμα, που στο χέρι μου κρατώ σφικτά, μη χάσω, κι εκείνο, απού παρηγοριά πρέπει να μου χαρίζει, τσ' ελπίδες μου τσ' αμέτρητες σε φόβο μού γυρίζει. ΕΡΩΦΙΛΗ Τούτό 'ναι απού το ξαφνικό μαντάτο που μας δώσα, μα μην πρικαινομέστανε*, Πανάρετέ μου, τόσα, γιατί ουρανός, απού 'καμε κι εσμίξαμεν αντάμι*, να στέκομε παντοτινά ταίρια μάς θέλει κάμει. Τον ουρανό, τη θάλασσα, τη γη και τον αέρα, τ' άστρα, τον ήλιο το λαμπρό, τη νύκτα, την ημέρα, παρακαλώ ν' αρματωθού, να 'ρθουν αντίδικά* μου, την ώρα οπ' άλλος θέλει μπει πόθος εις την καρδιά μου.
ΕΡΩΦΙΛΗ Τόσες δεν είναι οι ομορφιές, τόσα δεν είν' τα κάλλη, μα τούτο εκ την αγάπη σου γεννάται* τη μεγάλη. Μα γή όμορφή 'μαι γή άσκημη, Πανάρετε ψυχή μου, για σέναν εγεννήθηκε στον κόσμο το κορμί μου.
ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ Νερό δεν έσβησε φωτιά ποτέ, βασίλισσά μου, καθώς τα λόγια τα γροικώ* σβήνουσι την πρικιά* μου. Μ' όλον ετούτο, αφέντρα μου, μα την αγάπη εκείνη, που μας ανάθρεψε μικρά, και πλια παρ' άλλη εγίνη πιστή και δυνατότατη σ' εμένα κι εις εσένα, και τα κορμιά μας σ'άμετρο* πόθο κρατεί δεμένα, περίσσα* σε παρακαλώ ποτέ να μην αφήσεις να σε νικήσει ο βασιλιός, να μ' απολησμονήσεις.
ΕΡΩΦΙΛΗ Oϊμένα*, νά 'βρω δε μπορώ ποιαν αφορμή ποτέ μου σου 'δωκα στην αγάπη μου φόβο, Πανάρετέ μου, να πιάνεις τόσα δυνατό, σα να μηδέ γνωρίζεις το πως το νου και την ψυχή και την καρδιά μου ορίζεις. Έρωτα, απείς* τ' αφέντη μου τ' αμμάτια* δε μπορούσι πόσα πιστά και σπλαχνικά τον αγαπώ να δούσι*, μιαν απού τσι σαΐτες σου φαρμάκεψε και ρίξε μέσα στα φυλλοκάρδια μου και φανερά του δείξε με τον πρικύ μου θάνατο πως ταίρι του απομένω, και μόνο πως για λόγου του στον Άδη κατεβαίνω.
ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ Τούτο ας γενεί σ' εμένα ομπρός, φόβο κιανένα αν έχω στον πόθο σου, νεράιδα μου, γή αν έν' και δεν κατέχω πως μήδ' ο θάνατος μπορεί να κάμει να σηκώσεις τον πόθο σου από λόγου μου κι αλλού να τόνε δώσεις. Μα δεν κατέχω ποια αφορμή με κάνει και τρομάσσω, το πράμα, που στο χέρι μου κρατώ σφικτά, μη χάσω, κι εκείνο, απού παρηγοριά πρέπει να μου χαρίζει, τσ' ελπίδες μου τσ' αμέτρητες σε φόβο μού γυρίζει.
ΕΡΩΦΙΛΗ Τούτό 'ναι απού το ξαφνικό μαντάτο που μας δώσα, μα μην πρικαινομέστανε*, Πανάρετέ μου, τόσα, γιατί ουρανός, απού 'καμε κι εσμίξαμεν αντάμι*, να στέκομε παντοτινά ταίρια μάς θέλει κάμει. Τον ουρανό, τη θάλασσα, τη γη και τον αέρα, τ' άστρα, τον ήλιο το λαμπρό, τη νύκτα, την ημέρα, παρακαλώ ν' αρματωθού, να 'ρθουν αντίδικά* μου, την ώρα οπ' άλλος θέλει μπει πόθος εις την καρδιά μου.
Γ. Χορτάτσης, Ερωφίλη
ΠΡΑΞΗ Γ' - ΣΚΗΝΗ Ε'
ΧΟΡΟΣ
Του πλούτου αχορταγιά, τση δόξας πείνα, του χρυσαφιού ακριβιά καταραμένη, πόσα για σας κορμιά νεκρ' απόμεινα, πόσοι άδικοι πόλεμοι σηκωμένοι, πόσες συχνές μαλιέςσυναφορμά σας
γρικούνται ολημερνίς στην οικουμένη! Στον άδην ας βουλήσει τ' όνομα σας, κι όξω στη γη μην έβγει να παιδέψει νου πλιον ανθρωπινόν η ατυχιά σας· γιατί αποκεί, ως θωρώ, σας έχει πέψει
κανείς στον κόσμον δαίμονας να 'ρθείτε, τς ανθρώπους μετά σας να φαρμακέψει. Τη λύπηση μισάτε, και κρατείτε μακρά τη δικιοσύνη ξορισμένη, κι ουδέ πρεπό, μηδ' όμορφο θεωρείτε,
Για σας οι ουρανοί 'ναι σφαλισμένοι, κι εδώ στον κόσμο κάτω δε μπορούσι να στέκουν οι άνθρωποι αναπαημένοι· με τς αδερφούς τ' αδέρφια πολεμούσι, κι οι φίλοι τσι φιλιές των απαρνούνται,
eros y psique,Louis Jean Francoise Lagrenée (1724-1805), francés.
Χρήστου Γιανναρᾶ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΟ ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ
Ἐκδόσεις Δόμος
Χρήστος Γιανναράς
Ο Χρήστος Γιανναράς (Αθήνα, 10 Απριλίου 1935) είναι σύγχρονος Έλληνας καθηγητής φιλοσοφίας και συγγραφέας. Σπούδασε θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Βόννης και του Παρισιού (Σορβόνη). Είναι διδάκτωρ φιλοσοφίας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Σορβόνης και της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Επίσης, είναι επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, του St. Vladimir's Orthodox Seminary της Νέας Υόρκης, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και της Σχολής του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης. Διετέλεσε διευθυντής του περιοδικού Σύνορο, που εξέδωσε δώδεκα τεύχη από το 1964 ως το 1967. Διαβάστε περισότερα / ΕΔΩ
Eros, goddess of dawn,
painting by Evelyn De Morgan
(1850-1919),